Wednesday, August 25, 2010

article 9 (education): जनवादी शिक्षाबारे केही कुरा:


hgjfbL lzIffaf/] s]xL s'/f
–/fh]Gb|s'df/ /fO{


yfngLM

df]6f] gf/f / dfusf] ?kdf hgjfbL lzIffsf] s'/f xfd|f] b]zdf lgs} nfdf] ;kob]lv p7\b} /  ;'lgFb} cfPsf] 5 . cem k|i6 9Ën] eGg'kbf{, jfdkGyL lsQfdf /x]sf] ljlegg ljBFyL{ ;+u7g, /fhgLlts bn / JolQmx?n] hgjfbL hgjfbL lZIffsf] g/f / dfunfO{ nuftf/ ?kdf p7fpFb} cfO/x]sf 5g\ / To;}sf] k|efj / kl/0ffd :j?k hgjfbL lzIff jfdkGyL lsQfeGbf aflx/ /x]sfx?sf nflu klg rf;f], lh1f;f, rrf{ / ;/f]sf/sf] ljifo aGb} cfO/x]sf] 5 .
t/, lj8Dagfsf] s'/f, dfu / gf/feGbf cl3 a9]/ hgjfbL lzIffsf] af/]df cfjZoss dfqfdf AofVof ug]{ / :ki6 kfg]{ sfd clxn];Dd klg eO;s]sf] jf x'g ;ls/x]sf  5}|g . oBlk a]nfavt s]xL sf]lzz gePsf] eg] xf]Og t/, Tof] sfkmL 5}g . h;n] ubf{ hgjfbL lzIffsf] af/]df a'emfOx? 5/kli6g'sf ;fy} cg]sf}F lh1f;f / ciki6tfx? ljBdfg /x]sf] dfq xf]Og, cgsf}F vfn] e|d / cGof}ntfx? ;d]t AofKt alg/x]sf 5g\ . Toltdfq xf}Og, sltkon] t hgjfbL lzIffnfO{ x'Fb} gx'g] s'/fsf] ?kdf x]g]{, a'em\g] / cleJolQm lbg] sfd ;d]t ub}{ cfPsf] 5g\ . t;y{, hgjfbL lzIffsf] af/]df cfjZos / plrt AofVof / :ki6 ug]{ sfd o;sf kIfw/x?n] gu/L gx'g] a]nf eO;s]sf] 5 . o;sf nflu AolQmeGbf ;++3–;+u7gx?sf] lhDd]jf/L / kxnsbdL a9L ck]lIft, k|efjsf/L / cf}lrTok"0f{ x'g]5 . t;y{, z}lIfs cfGbf]ngsf] g]tf ;+u7g cg]/f:jljo'n] of] sfdsf] g]t[Tj ug]{ sfddf ca l9nfO{ ug'{ x'Fb}g .

hgjfbL lzIff ePsf] x'g;S] s'/fM

xfd|f] b]zdf Psflt/ hgjfbL lzIff b]Vg–ef]Ug gkfOPsf] jf sfo{Gjog geO/x]sf] / csf]{lt/ o;sf] af/]df cfjZos / plrt AofVof x'g g;s]sf] eP klg of] kmut dflg;x?nfO{ em'Sofpg jf cfslif{t ug{sf nflu cufl8 ;fl/Psf] u'lnof] / ;:tf] gf/f / dfu xf]Og, g of] /fHo, ;/sf/ / lzIff If]qsf lhDd]jf/Ldf a;]sfx?nfO{ cK7\of/f] kfg{ cufl8 ;fl/Psf] c;+ej gf/f / dfu xf]p cyjf csf]{ efiffdf eGg'kbf{ hgjfbL lzIff sxLF klg gePsf] / x'g g;Sg] rLh xf]Og, of] sltko d'n'sx?df sfof{Gogdf cfO;s]sf] / cGoq klg jf g]kfndfj sfof{Gjogdf cfPg ;Sg] s'/f xf]===

hgjfbL lzIffsf] lghTj jf cfkm\g} ;f/ 5M

hgjfbL zAb hf]l8Psf] sf/0fn] x'g;S5, clwsfFz dflg;x?n] hgjfbL lzIffnfO{ hgjfbL Joj:yfsf] k]6df /fv]/ dfq jf hgjfbL Joj:yf;Fu 6fF;]/ dfq x]g]{, a'em\g] / AofVof ug]{ u/]sf] kfOG5 . h:tf] ls, xfdLn] ;'Gb} cfPsf 5f}F, æhgjfbL lzIff eg]sf] hgjfbL Aoj:yfdf lbOg] lzIff jf hgjfbL Joj:yfn] lbg] lzIff xf], hgjfbL lzIff hgjfbL Joj:yfnfO{ 6]jf lbg] lzIff xf], hgjfbL lzIff hgjfbL Joj:yf gcfP;Dd nfu" x'g ;Sb}gÆ cflb . o:tf egfOx? ;fdfGo ?kdf x]bf{ l7s} h:tf] nfUg ;S5 / u+eL/tfk"j{s g} klg ltgLx?df w]/} xb;Dd ;Totf 5 g} . t/ klg tL egfOx?df s]xL ck"0f{tf unt ;f/ cy{ jf ;f/ cGtlg{lxt 5 . lsg]eg], To:tf egfOx?n] Psflt/ hgjfbL lzIffsf] lghTj jf lghL klxrfg cf]em]ndf kfg]{ ;+efjgf af]s]sf] 5 eg] csf]{lt/ hgjfbL Joj:yf cfpg'k"j{ hgjfbL lzIffsf] gf/f af]Sg' jf dfu cl3 ;fg'{ lg/y{s / cg'lrt 5÷x'G5 eGg] s'/f b]vfpg v]fh]sf] 5 . To;}u/L hgjfbL lzIff Pp6f o:tf] kf]sf] xf] hf] sfof{Gjog x'Fbf 7\ofQm\ofSs} l;Ë} x'G5 / gx'Fbf clnslt klg x'g ;Sb}g eGg] bvfpg vf]h]sf] 5 .
t/, hgjfbL lzIff hgjfbL Joj:yfsf] k]6df a;]/ jf hgjfbL Joj:yf;F 6fFl;P/ dfq lrlgg] / cl:tTjdf /xg] rLh xf]Og, o;sf] cfkm\g} lghTj / lghL klxrfg 5÷x'G5 . cyjf, zf;g Joj:yf s'g 5 jf hgjfbL 5 jf 5}g eGg] cfwf/df dfq ToxfFsf] lzIff hgjfbL xf] jf xf]Og eGg] s'/fsf] lgSof}{n x'g] xf]Og, a? lzIffsf] laz]iftfx? jf ;f/ x]/]/ g} s'g} klg lzIff hgjfbL xf] jf xf]Og eGg] s'/f lgSof}{n x'g;S5 / ul/g'k5{ . o;sf] dtnj, hgjfbL Joj:yf hgjfbL lzIffsf] sfof{Gjosf nflu cfjZos s'/f÷zt{ eP klg klxrfgsf] nflu clgjfo{ s'/f÷zt{ xf]Og .

hgjfbL lzIff dfS;{jfbL cjwf/0ffdf cfwfl/t lzIff xf]M

hgjfbL lzIff dfS;{jfbL ljrf/wf/fdf cfwfl/t lzIff xf] jf hgjfbL lzIff dfS;{jfb ljrf/wf/ dfGg]x?n] cl3 ;f/]sf] lIff ;DaGwL cfd cjwf/0ff xf] . o;sf] dtnj, To; cjwf/0ffdf cfwfl/t lzIff hgjfbL lzIff xf] rfx] Tof] h'g;'s} zf;g Joj:yfdf sfof{Gjog eO/x]sf] lsg gxf];\ . oBlk hgjfbL lzIff hgjfbL Joj:yf gePsf] cj:yfdf ;Dk"0f{ ?kn] sfof{Gjog x'g ;Sb}g .
hgjfbL lzIff hgjfbL Joj:yfsf ;x–k|0ffnL xf]M
o;sf] dtna, hgjfbL lzIff hgjfbL Joj:yf cg's'nsf] x'g]5===
hgjfbL lzIff sf] s]xL d'Vo kIfM

!= hgjfbL lzIff ;fy{s x'g]5M

hgjfbL lzIffsf] cjwf/0ff cg';f/ lzIff ;fy{s÷;sf/fTds kl/0ffd lbg] x'g'k5{ . lsgls,
·        dfS;{jfbL dfGotfn] x/]s sfdsf] ;fy{stf jf ;sf/fTds kl/0ffd vf]Hg] ePsf]n] .
·        lzIffdf jf lzIff lng / lbgsf] nflu ljBfyL{ :jod\, p;sf] kl/jf/ / /fHon] lgs} 7"nf] d"No r'sfpg'kg]{ ePsf]n] .
·        lzIff g} ;dfh tyf b]zsf] ;~rfng, ljsf; / cu|ultsf cfwf/ ePsf]n] jf ;dfh / b]zsf] ;~rfng ljsf; / cu|ultsf nflu cfjZos kg]{ hgzlQm jf dfgjLo ;+;fwg pTkfbg ug]{ ;a}eGbf z;Qm dfWod ePsf]n] / lzIffn] To; sfdsf nflu pkof]uL / of]Uo hgzlQm pTkfbg ug{ ;s]g eg] ;dfh b b]zsf] ;~rfng, ljsf; / cu|ult /fd|f];Fu x'g g;Sg] ePsf]n]

s:tf] lzIff ;fy{s <

lzIff lng] / lbg] sfddf nufgL ug]{ jf ;/f]sf/ /fVg]x?nfO{ ;sf/fTds k|ltkmn lbg] lzIff .

sf] x'g\ nufgLstf{ / ;/f]sf/jfnf <

o;sf b'O{ kIf 5g\ M

s= ljBfyL{ :jod\ -pd]/ jf ;do / dfgl;s Pjd\ zfl//Ls d]xgtsf nufgL_ / cleefjs Pjd\ kl/jf/sf ;b:ox? -cfly{s, dfgl;s, d]xgt cflbsf nufgL_
v= /fHo / ;dfhM cfly{s Pjd\ Joj:yfksLo nufgLM

s;/L k|ltkmn lbg] <

s= ljBfyL{ / p;sf] cleefjs Pj+ kl/jf/sf cGo ;b:ox?nfO{M

!= ljBfyL{nfO{ ;sf/fTds r]t / Jojxf/ l;sfP/ jf ljBfyL{sf] rl/q lgdf{0f u/]/ .
@= ljBfyL{nfO{ zf/Ll/s ?kdf ;an u/fP/ .
#= ljBfyL{nfO{ sfd ug{ / sdfpg jf lhljsf]kfh{g ug{ ;Sg] agfP/ .

v= /fHo / ;dfhnfO{M
!= ljBfyL{nfO{ ;sf/fTds r]t / Jojxf/ l;sfP/ jf ljBfyL{sf] rl/q lgdf{0f u/]/ .
@= ljBfyL{nfO{ zf/Ll/s ?kdf ;an u/fP/ .
#= ;dfh / b]zsf] ;~rfng, ljsf; / cu|ultsf nflu ;Ifd / hfu?s gful/s÷hgzlQm lgdf{0f u/]/ .

b'a}nfO{ ldnfpFbfM

!= ljBfyL{nfO{ ;sf/fTds r]t / Jojxf/ l;sfP/ jf ljBfyL{sf] rl/q lgdf{0f u/]/ cyjfM
·        >dk|lt cf:yf / ;Ddfg ug{ l;sfpg], lzIffnfO{ >d;Fu hf]8\g] jf cEof; lzIffsf] ?kdf ljleGg >dsfo{df ;l/s u/fpg] .
·        nf]stGq, hgjfb, ;dfhjfbsf] kIfkftL agfpg] .
·        Gofo / ;dfgtfsf] kIfkftL agfpg] .
·        /fli6«otfsf] efjgfn] cf]tk|f]t agfpg] .
·        cfTdcg'zf;g l;sfpg] .
·        cfTdljsf;sf nflu k|]l/t ug]{ .
·        c;n ;+:s[lt / ;+:sf/sf] kIfkftL jf To:tf] ;+:s[lt / ;+:sf/o'Qm agfpg] .
·        :jfnDaL / :jfledfgL agfpg] .
·        j:t'jfbL jf åGbfTds ef}ltsjfbL agfpg] .
·        nf]stGq, hgjfbL–;dfhjfbL Joj:yfsf] kIfkftL agfpg] .
·        r]tgfsf] clea[l4 ug]{ .
·        ljBfyL{sf] lbdfunfO{ 1fgsf] e08f/sf] ?kdf ?kfGt/0f ug]{ cyjf ljBfyL{nfO{ cg]sf}F ;}4flGts, ;"rgfd"ns, Jofjxfl/s 1fgx?n] ;';lHht ug]{ .

@= ljBfyL{nfO{ zf/Ll/s ?kdf ;an u/fP/ cyjfM

ljBfyL{nfO{ zf/Ll/s ?kdf klg ;an agfpg'k5{, lsgeg], s'g} klg dflg; zf/Ll/s ?kdf ;an ePg eg] ;}4flGts, Jofjxfl/s, k|fljlws / ljifout 1fgn] k"0f{ eP klg p;n] /fd|f];Fu jf slt klg sfd ug{ ;Sb}g . To;f] ePsf]n] ljBfyL{nfO{ zf/Ll/s ?kdf :j:y / ;an agfpgsf nflu lzIffnodf cfjZos ?kdf zf/Ll/s cEof; / v]ns"bdf ;l/z u/fpg'sf ;fy} To; ;DaGwdfa eljiosf nflu klg sfd nfUg] 1fg–;Lk l;sfpg'k5{ . To;}u/L ;fdfGo /f]u, cf}ifwf]krf/, ;/;kmfO{ / vfgkfgsf 1fg lbg'k5{ .

#= ljBfyL{nfO{ lhljsf]kfh{gsf ug{ ;Sg] agfP/M

·        ljBfyL{nfO{ of t c?n] /f]huf/L lbg ;Sg] of cfkm"n] k|fKt 1fg–;Lk k|of]u u/]/ cfkm} /f]huf/ aGg ;Sg] agfpgk5{ .
·        ljBfyL{nfO{ ;fdfGo jf b}glGbgsf] hLjgdf sfd nflu/xg] Jofjxfl/s 1fg, ;Lk, klg lbg'k5{ . To:tf 1fg–;Lkx? ;fyLefO{, 5/l5d]sL, kl/jf/, gftfuf]tf;Fusf] ;Dks{ jf sfd Jojxf/df sfd nfUg] s'/fx? jf sfd cfkm\g} b}glGbgsf lghL sfd / kfl/jfl/s jf kl/jf/sf ;b:osf] ?kdf ug'{kg]{ sfdx? jf j/k/ hfFbf–cfpFbf sfd nfUg] s'/fx?b]lv lnP/ cGo cfjZos w]/} s'/fx? kg{ ;S5g\ .
$= ;dfh / b]zsf] ;~rfng, ljsf; / cu|ultsf nflu ;Ifd / hfu?s gful/s÷hgzlQm tof/ u/]/M
-If]q cg';f/ cfjZos ;+Vofdf÷If]q cg';f/ ;+Vofsf] cg'kft gldn] Psflt/ hgzlQm sd eO aflx/af6 vkt ug'{k5{ eg] csf]{lt/ a9L eO{ pgLx?n] a]/f]huf/ aGg'kg]{ cj:yf cfpg]5_ .

@= hgjfbL lzIffdf u'0f:t/sf] lglZrttf x'g]5M
·        lj1x? / ;DalGwt kIfx? - lzIfs, ljBfyL{, cleefjs, lhDd]jf/ kbflwsf/L_sf] ;fd"lxs of]ubfgaf6 pko'Qm lzIff gLlt, sfo{qmd, kf7\oqmd / kf7\ok':tsx? tof/ ul/g'k5{ .
·        ef}lts–z}lIfs ;fdu|Lx?sf] Joj:yf cfjZos dfqfdf / cfjZos :t/sf] x'g'kb{5 .
·        z}lIfs jftfj/0f cfsif{s / lzIf0fdo x'g'kb{5 .
·        lzIf0fljlw klg cfsif{s / j}1flgs x'g' h?/L 5 . vf;u/L clxn] xfd|f] b]zdf hf/L /x]sf] h:tf] emsf]{ nfUg] efif0fljlw lzIfs dfq ;lqmo x'g'kg]{ t/ ljBfyL{x?n] To; sfo{df ;lqmo x'g' gkg]{ jf ;xefuL ;d]t geP klg x'g] jf lzIfsn] l;sfpg] t/ ljBfyL{x?n] gl;s]÷ghfg] klg x'g] vfnsf] lzIf0f ljlw xf]Og, PseGbf a9L ljlw, emsf]{ nfUg] xf]Og /dfOnf] ljlw, lzIfseGbf ljBfyL{x? ;lqmo / ;a} ljBfyL{x? ;xefuL x'g'kg]{ ljlw, lzIfsn] l;sfPsf] cf}krfl/stf k"/f ug]{ dfq xf]Og ljBfyL{x?n] hfGg}kg]{ ljlw x'g h?/L 5 .
·        of]Uo lzIfsx? -k|df0fkqsf] cfwf/df of]Uotf k'u]sfx? xf]Og, Ifdtfsf] cfwf/df of]Uo_ sf] Joj:yf cfjZos ;+Vofdf ul/g'k5{ . To;sf nflu of]hgfut ?kdf lzIfsx? pTkfbg ug'{k5{ -:s"n, sn]h, tflnds]Gb|x? :yfkgf u/]/_ . lzIfs 5gf}6 cToGt} j}1flgs / ljZj;gLo 9Ën] ul/g'k5{ . sfo{/t lzIfsx?nfO{ tflndsf] Joj:yf ul/g'k5{ . Ps lzIfs–Ps ljifo, Ps lzIfs–yf]/} ljBfyL{ Pj+ sd sIffsf] Joj:yf ul/g'k5{ . lzIf0f k]zfk|lt ljnIf0fx?nfO{ cfslif{t ug{ / axfnjfnfx?nfO{ cfkm\gf] k]zfk|lt cfslif{t, ;dlk{t / nugzLn agfO{ /fVg cGoqeGbf cfsif{s tna, ljleGg ;'ljwf / clwsf/x? k|bfg ul/g'kb{5 eg] csf]{lt/ pgLx?nsf] sfdnfO{ k|efjsf/L agfpg cGo s'g} klg k]zf–Joj;fodf ;+nug x'g nufgL ug{af6 pgLx?nfO{ /f]lsg'k5{, pgLx?sf] sfdsf] plrt lg/LIf0f cg'udg, d"NofÍg ul/g'sf ;fy} To;sf cfwf/df b08 jf k'/:sf/ / k|f]T;fxgsf] Joj:yf ul/g'k5{ . b'u{d 7fpFsf :s"nx?df sfd ug{ lzIfsx?nfO{ yk cfly{s nufotsf ;'ljwfx? lbOg'k5{ . To:tf 7fpFx?df ;a} lzIfsx?n] clgjfo{ ?kn] lglZrt ;dosf nflu sd ug'{kg]{ Joj:yf ul/g'k5{ . sfo{/t lzIfsx?sf] lglZrt cjlwdf kl/Iff lng] ul/g'k5{ . / To;sf cfwf/df sltnfO{ k'gtf{huL tflnd lbOg'k5{ eg] To;af6 klg sfd grNg]  xf] eg] To:tfnfO{ cGo ;]jfdf k7fpg] jf cjsf; lbg] Joj:yf ul/g'k5{ .
·        lzIffdf bf]xf]/f] pQ/bfloTjsf] Joj:yf x'g]5 . cyjf, ljBfyL{n] /fd|f] ug{ g;s]df To;sf] lhDd]jf/L lzIff lng] kIf jf ljBfyL{ / p;sf] cleefjsn] dfq xf]Og lzIff lbg] kIf lzIfs, sd{rf/L, cGo z}lIfs k|zf;g cflbn] klg lng'kg]{5 .

#= lzIffdf ;dfgtf x'g]5M

lzIff kfpg] s'/f / kfpg] lzIff b'j}df ;dfgtf x'g]5M
·        dfS;{jfbL ljrf/wf/fn] ;dfgtf / Gofosf] jsfnt u5{ . hgjfbL Joj:yfdf ;Dk"0f{ ;dfgtfsf] cj:yf gcfP klg cfd ?kdf ;dfgtf cfpg]5 / of] ;dfgtf pGd'v x'g]5 . To;}n] lzIff If]qdf klg ;dfgtf x'g h?/L 5 .
·        lzIffdf c;dfgtf k|fs[lts / ;fdflhs b'a} lx;fan] cGofok"0f{ s'/f xf], lsgls, o; b'lgofFdf dflg;x? k|fs[lts, ef}lts jf h}ljs ?kdf -s]xL ckjfb afx]s_ ;a} ;dfg /x]sf] dfw xf]Og hlGdbf gfËf] z/L/ / vfnL xft hlGd5g\ t;y{, o; b'lgofFdfly s;}sf] k|fs[lts jf hGdl;4 ljz]if jf a9L clwsf/ / s;}sf] sd clwsf/ x'g' k|fs[lts / Gofof]lrt x'g ;Sb}g, o;} jf:tljstf / dfGotfsf] cfwf/df klg eGg ;lsG5, cGo s'/fdf h:t} lzIffd klg ;a} gful/ssf] ;dfg clwsf/ jf ;dfgtf x'g'k5{ . csf]{ 9Ën] eGg] xf], /fHosf] nflu ;a} gful/sx? a/fa/ x'g\ t;y{ /fHon] cfkm\gf tkm{af6 gful/sx?nfO{ lbg] jf pkAw u/fpg] s'g} klg s'/fdf e]befj ug{ ldNb}g dfq xf]Og cGo sfdaf6 klg / s'g} sf/0fn] klg e]befj / c;dfgt cfpg lbg x'Fb}g, o;y{ klg lzIffdf c;dfgtfsf] cGTo x'g' clt h?/L 5 .
·        ;a}nfO{ yfxf 5, clxn]sf] hdfgfdf lzIff eGg] s'/f, dflg;sf nflu cltl/Qm ljifo xf]Og a? of] cfwf/e"t cfjZostf xf] . o;sf] cy{ lzIffljgf ca dflg;sf] hLjg rNg ;Sb}g, hLjg rNb}g eGg'sf] dtnj, lzIffljgf sf]xL klg dflg; c? ;/x, o'u]sf :t/ cg';f/, cfTdlge{/ 9Ën], ;Ddfghgs ?kdf, ;xh tl/sfn], k"0f{ cfo' afFRg ;Sb}g cyjf c?eGbf lgDg sf]6Lsf] jf emGg} emGg] kz' ;/x hLjg lhpg afWo x'g]5, Toltdfq xf]Og k"0f{ cfo';Dd klg gafFRg ;S5 . t;y{, clxn]sf] ;dodf ;a}n] plrt lzIff kfpg' clgjfo{ 5 / Tof] p;sf] cfjZostf / clwsf/sf] s'/f xf] .
·        b]zsf] ;'/Iff, ;~rfng, ljsf; cflb sfdsf nflu hgtfsf] e"ldsf clgjfo{ 5 / To; sfddf hlt w]/} hgtfn] of]ubfg ug{ ;Sof] Tolt g} dfqfdf Tof] sfd /fd|f];Fu x'g;S5, To;df klg sf]/f jf ;fdfGo hgtfn]eGbfljz]if jf ;Ifd hgzlQmsf] e"ldsf a9L x'g;S5 / ;fdfGo hgtfnfO{ ;Ifd hgzlQmdf ?kfGt/0f ug]{ sfd lzIffn] ug{ ;S5 . t;y{, ;Dk"0f{ hgtfnfO{ ;Ifd agfO{ b]zsf] ;'/Iff, ;~rfng / ljsf;sf] sfddf nufpgsf nflu klg /fHon] ;Dk"0f{ hgtfnfO{ ;dfg 9Ën] lzIff k|fKt ug{ ;Sg] cj:yf lgdf{0f ug'{k5{ .
·        ljleGg If]qdf ePsf c;dfgtfx?sf cGTo gx'g] xf] eg] hgjfbL Joj:yf ;dfhjfbdf ?kfGt/0f x'g] s'/f t k/} hfcf];\ a? cfkm} ktg x'g] ;+efjgf x'g]5 .

lzIff kfpg] s'/fdf ;dfgtfsf nflu lgDg sfdx? ul/g'k5{M

        lzIff kfpg] s'/fdf cfly{s kIfsf] dxTjk"0f{ e"ldsf x'G5 . hgjfbL Joj:yfdf clwstd\ ?kdf cfly{s c;dfgtfsf] cGTo / hgtfsf] cfly{s ;anLs/0f ul/g] ePsf]n] lzIffdf s]xL xb;Dd cfly{s nufgL ug]{ cj:yf hgtfsf] x'g]5 . t/ Tof] sfkmL g/xg ;S5 . t;y{,
·        ;+ej eP ;Dk"0f{ txsf] lzIff k"0f{ ?kn] lgz'Ns ul/g'k5{ . k"0f{ lgz'Nssf] dtnj, z'Ns dfq glng] xf]Og, pgLx?sf nflu ufF;, jf;, skf; / cGo cfjZos z}lIfs cfjZos z}lIfs–ef}lts ;fdu|Lx?, oftfoft, :jf:Yo pkrf/ nufotsf Joj:yf jf k9\bf nfUg] s'g} klg vr{ cleefjsaf6 gnfUg] jf ;Dk"0f{ vr{ /fHosf] tkm{af6 Jojxf]l/g'k5{ . o;f] ug{ Ps}rf]l6, ;+ej gPdf slDtdf klg cfwf/e"t txsf] lzIffsf nflu of] Joj:yf ul/g'k5{ / o;nfO{ qmlds ?kdf dflyNnf] txdf lj:tf/ lul/g'k5{, o;f] ubf{ nfUg] vr{ pgLx?nfO{ -pd]/ k'u]sfnfO{_cf+lzs / plrt sfddf nufO{ klt{ ug{ ;lsg]5 .
·        clt, k"0f{ lgz'Nssf] Joj:yf gePsf txdf hgtfsf cfly{s cj:yf / cfDbfgLsf cfwf/df -hgjfbL Joj:yfdf klg ;Dk"0f{ ?kn] cfly{s ;dfgtfsf] cj:yf x'g] 5}g eg]/ dfly g} hfgsf/L eO;s]sf] 5_ k|ultzLn z'Ns cyjf cfly{s / cfDbfgLsf] cj:yf /fd|f] ePsfx?nfO{ ToxL cg';f/sf] z'Ns / g/fd|f] x'g]x?nfO{ ;a} vfnsf] z'Ns ldgfxf ug]{, 5fqj[lQ k|bfg ug]{, lglZrt cfly{s ;xof]u ug]{, To:tf ljBfyL{nfO{ cf+lzs /f]huf/Lsf] Joj:yf ul/lbg], p;sf kl/jf/nfO{ klg /f]huf/Lsf] Joj:yf ul/lbg], ljBfyL{x?nfO{ lgz'Ns k':ts, 5fqfjf;, k':tsfno cflbsf] Joj:yf ul/g'sf ;fy} pgLx?sf kl/jf/nfO{ oftfoft, c:ktfn, vfBfGg nufot b}lgs pkef]usf j:t'x?df pNn]Vo  ;x'lnotsf] Joj:yf ug'{k5{ .
·        ul/a ljBfyL{x?nfO{ lgAof{hL jf ;:tf] Aofhdf cWoog C0fsf] Joj:yf ul/g'k5{, Toltdfq xf]Og o; vfnsf] C0f k9fO{ k"/f u/]kl5 klg k]zf–Joj;fo ;~rfngsf nflu klg k|df0fkq w/f}6L /fvL C0f lbg] Joj:yf ul/g'k5{ .
·        bL3{sfndf lzIff If]qdf lghLs/0fnfO{ k"0f{ ?kn] cGTo ul/g'k5{, slDtdf klg cfwf/e"t tx;Ddsf] lzIffdf clgjfo{ ?kdf lghLs/0f cGTo ul/g'k5{ .
·        pRr lzIffdf tTsfn} lghLs/0fsf] cGTo gug]{ jf To;f] ug{ ;+ej gx'g] xf] eg] olt aif{leqdf ul/;Sg] eGg] nIo–aif{ ls6fg ug'{sf ;fy} To;} cg';f/ of]hgf agfO{ x/]s aif{ lghL z}lIfs ;+:yfx?nfO{ ;/sf/Ls/0f ub}{ hfg'k5{, csf]{tkm{ yk gofF lghL z}lIfs ;+:yfx? vf]Ng] sfo{nfO{ k"0f{ ?kn] aGb ul/g'k5{ .
·        lghL z}lIfs ;+:yfx? /x];Dd ltgLx?nfO{ lgolGqt 9Ën] dfq rNg lbg'k5{, To;sf nflu Psflt/ Gof]lrt 9Ën] z'Nssf clwstd ;Ldf -TofeGbf a9L lng gkfpg] 36L lng kfpg]_ / Go"gtd lzIfs ;+Vof tyf cGo z}lIfs tf]lsg'k5{ eg] csf]{lt/ ltgLx?n] kfngf ug'{kg]{ ljleGg lgodx? lgdf{0f ul/g'k5{ / st{Jox? tf]lsg'k5{ .
·        z'?sf lbgx?df ;a} vfn] -;fwf/0f, lj1fg, k|fljlws_ lzIffdf ljkGg ju{, If]q, dlxnf, lk5l8Psf hflt -vf;u/L blnt ;a} / hghfltleqsf s]xL, ckfË, czQm / cleefjs u'dfPsf ljBfyL{nfO{ cf/If0fsf] Joj:yf ul/g'k5{ / pgLx?nfO{ dfly elgP h:t} k"0f{ lgz'Ns lzIffsf] Joj:yf ul/g'k5{ .
·        afn>dnfO{ s8fOsf;fy aGb]h ug]{, slDtdf cfwf/e"t tx;Ddsf] lzIffnfO{ clgjfo{ ug]{ / Tof tx;Dd cfkm\gf 5f]/f5f]/Lx?nfO{ ak9fpg] cleefjsx?nfO{ b08sf] Joj:yf ul/g'k5{ .
·        ;fIf/tf cleofgx? jf k|f}9 cleofgx? cfjZostf cg';f/ ;~rfng ul/g'k5{ .
·        cg]s sf/0fn] z}lIfs ;+:yfx?df uP/ k9\g g;Sg] ljBfyL{x?sf nflu k|fOe]6 kl/Iff lbg] Joj:yfsf cltl/Qm v'nf ljZjljBfnosf Joj:yf ul/g'k5{ .
·        cfjZos 7fpFx?df dft[efiffdf k|fylds ljBfno;Ddsf] lzIff lng] Joj:yf ul/g'k5{ .

lzIffnfO{ lgDg 9Ën] ;xh kxF'ruDo agfOg]5M

·        kof{Kt jf cfjZos ;+Vofdf z}lIfs ;+:yfx? vf]lng'k5{ .
·        ;a}nfO{ of]Uotf cg';f/ s'g} g s'g} ljifodf egf{ lnOg'k5{ .
·        z}lIfs ;+:yfx? ljBfyL{x?sf nflu / kfos kg]{ :yfgdf x'g klg h?/L 5 . cem k|i6;Fu eGg] xf] eg] :s"n k'Ugsf nflu k|fylds ljBfnosf ljBfyL{x?sf nflu a9Ldf @) ldg]6 / lgDg dfWolds ljBfnosf ljBfyL{x?sf nflu a9Ldf #) ldg]6eGbf a9L ;do gnfuf];\ .
·        ljleGg sfddf ;+nUg ljBfyL{x?sf nflu ;+ej eP;Dd sfo{ynf]d} k9\g kfpg] Joj:yf ul/g'k5{, of] vfn] Joj:yf ;]gf–k'ln;sf nflu cfjZos / ;+ej klg 5 . To;}u/L aGbL u[xdf klg cf}krfl/s lzIffsf] k9fO{ x'g] Joj:yf x'g'k5{ .
·        ;fwf/0f lzIffsf ;fwf/0f ljifox?df slDtdf klg :gfts tx;Ddsf] cWoog cfkm\g} lhNnfdf g} k9\g kfpg] Joj:yf x'g'k5{ .
·        lj1fg / k|fljlws lzIffnfO{ klg ljs]lGb|s/0f u/L ;+ej eP;Dd x/]s lhNnfdf / slDtdf klg x/]s c~rndf Ps–Ps j6f lj1fg / k|fljlws ljifosf -slDtdf :gfts tx;Ddsf] k9fO{ x'g]_ sn]h vf]lng'k5{ .

kfpg] lzIffsf] ;dfgtfsf nflu lgDg sfdx? ul/g'k5{M

·        ;/sf/L / lghL z}lIfs ;+:yfx?df Pp6} vfnsf] kf7\oqmd, kf7\ok':tssf] Joj:yf ul/g'k5{ . b'j} vfn] z}lIfs ;+:yfx?sf nflu ;dfg z}lIfs–ef}lts k"jf{wf/x?, lzIfs–sdf{rf/Lx?sf of]Uotf–;+Vof, ljBfyL{–lzIfs cg'kft cflb s'/fx?sf] lgwf{/0f u/L ltgLx?sf] ztk|ltzt Joj:yf jf sfof{Gjog ul/g'k5{ . b'u{d / kxf8L If]qdf /fd|f lzIfs–sd{rf/Lx? k7fpgsf nflu pgLx?nfO{ ljz]if ;'ljwf, ;a}n] hfg}kg]{ clgjfo{ rlqmo k|0ffnLsf Joj:yf ul/g'k5{ . s]lGb|s[t -lhNnf, /fli6«o :t/sf_ ?kdf lnOg] kl/Iffx? Ps} k|0ffnL cg';f/ ;~rfng ul/g'k5{ . slDtdf klg lghL z}lIfs ;+:yfx?nfO{ cfkm\gf] kl/Iff cfkm} ;~rfng ug]{ clwsf/ lbOg' x'Fb}g .
·        lhDd]jf/ / dxTjk"0f{ JolQmx?nfO{ ;/sf/L z}lIfs ;+:yfx?k|lt ;+j]bgzLn / lhDd]jf/ agfpgsf nflu dGqL, ;f+;b, /fli6«o dfGotf k|fKt kf6L{sf s]Gb|Lo ;b:o, hËL–lghfdtL If]qsf pRr txsf sd{rf/Lx?sf, ;/sf/L z}lIfs ;+:yfx?df sfd ug]{ lzIfs–sd{rf/Lx?sf 5f]/f5f]/Lx?nfO{ ;/sf/L :s"n–sn]hx?df g} k9fpg'kg]{ sfg'gL Joj:yf ul/g'k5{ .
·        b'j} vfn] z}lIfs ;+:yfx?df s8fOsf;fy cg'udg lg/LIf0fsf] Joj:yf ul/g'k5{ .

$= hgjfbL lzIffdf plrt kl/Iff k|0ffnLsf] Joj:yf x'g'k5{M

                kl/Iff k|0ffnL j}1flgs / ljZj;gLo x'g'k5{ . kl/Iff k|0ffnL j}1flgs / ljZj;gLo x'g' eg]sf] k|fljlws ?kn] Jojl:yt / q'lt/lxt x'g' dfq xf]Og a? To;sf cltl/Qm jf:tljs ?kd} ljBfyL{sf Ifdtfsf] hfFr ug]{ / pgLx?nfO{ k9fOsf nflu k|]l/t ug]{, Ps aif{df k9]–l;sfOPsf] s'/fx?sf] hfFr tLg jf rf/ 306fdf sfuhdf n]v]/ lnOg] / To:tf] kl/Iffsf] sf/0f 3f]s]/, lr6 rf]/]/, csf{sf] ;f/]/ klg cGon]eGbf /fd|f] cÍ Nofpg ;+ej x'g], clxn] h:tf] sd ljBfyL{ / w]/} ljBfyL{ km]n x'g] vfnsf] kl/Iff xf]Og .

6'ª\UofpgLM
·        dflysf s'/f cf+lzs / d"ntM gLltut vfnsf dfq xf] . o;nfO{ k"0f{ / sfo{qmd;lxtsf]a agfpg cem} d]xgt / a[xt 5nkmn ul/g'5{ .
·        hgbfjfbL lzIffsf] cGt/f{li6«o df]8]n vf]Hg' x'Fb}g . lsgls, b]zsf] cfkm\gf] ljljwtf / df}lnstf cg';f/ hgjfbL lzIff km/s km/s x'g ;Sg]5 .
v  



No comments:

Post a Comment